آشنایی با فاكتورهاي مهم مرتبط با فعاليت‌هاي ورزشي
بدن انسان برای اینکه بتواند نقش خود را به طور مؤثردر زندگی ایفا
کند باید از آمادگی جسمانی خوبی برخوردار باشد یعنی به طور مداوم انرژی لازم را در
اختیار داشته باشد تا بتواند وظایف خود را به نحو احسن انجام دهد.
وقتی سخن از آمادگی جسمانی به میان می‌آید
مقصود از آن داشتن چنان قلب ، عروق خونی و
ریه‌ها و عضلاتی است که بتوانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند و با شور ونشاط
تمام در فعالیت‌ها و تفریحات سالمی شرکت کنند که افراد عادی و غیر فعال از انجام آنها ناتوانند.
عوامل متعددی در آمادگی جسمانی مؤثر است
اماپنج عامل بیش از عوامل دیگر در این میان
ایفای نقش می کنند این عوامل عبارتند از:
قدرت عضلانی :
همانطورکه می‌دانیدحدود۴۰ درصد وزن بدن را عضلات تشکیل می‌دهند این عضلات درخود تولید انرژی می‌کنند که این نیرو قدرت عضلانی نامیده می‌شود که البته قابل اندازه‌گیری نیز هست.
مهم‌ترین عامل شناخته شده در آمادگی جسمانی استعداد و توانایی عضلات در وارد کردن نیرو یا مقاومت در برابر آن است.
تمرینات قدرتی از عواملی است که سبب حجیم شدن تارهای عضلانی می‌شود و توانایی فرد را درکاربرد نیروی تولید شده افزایش می‌دهد.
قدرت عضلانی اهمیت بسیاری در ورزش‌های
مختلف و البته فعالیت‌های روزانه
دارد بسیاری از مردان و حتی زنان از عضلات بازو و سرشانه ضعیفی برخوردار هستند که باعث ضعف در فعالیت‌های ورزشی و روزانه و ایجاد
درد و بیماری در سنین بالا می‌شود.
استقامت عضلانی :
عضلات درخود انرژی ذخیره می‌کنند. این عمل به ماهیچه‌ها امکان می‌دهد که مدت زیادی به فعالیت خود ادامه دهند.
این فعاليت عضلات را استقامت عضلانی گویند. استقامت عضلانی عبارت است از ظرفیت یک عضله یا گروهی از عضلات
برای انقباض‌هاي مداوم.
معمولاً استقامت عضله را با قدرت عضلانی اشتباه می‌گیرند ولی باید توجه کرد که معمولاً استقامت عضلانی عبارت است از توانایی درکاربرد قدرت و نگهداری این توانایی برای مدت نسبتاً طولانی.
برای مثال در فعالیت هایی چون:
برف پارو کردن، چمن زدن، نظافت و
یا حرکات ورزشی چون دراز و نشست، بالا کشیدن بدن درحالت بارفیکس وفعاليت‌هاي مشابه استقامت عضلانی نقش اساسی دارد که می‌شود با
تمرینات منظم ورزشی آن را افزایش داد.
انعطاف عضلانی :
توانایی درکاربرد عضلات در وسیع‌ترین دامنه
حرکت آنها به دور مفصل‌ها را انعطاف‌پذیری گویند. این عامل در آمادگی جسمانی از
اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
با تمرینات ورزشی میزان توانایی مفاصل بدن در خم شدن و چرخیدن بیشتر می‌شود و درنتیجه کارایی عضلات بهبودمی‌یابد اگرمفاصل از انعطاف کمی برخوردارباشند محدودیت حرکتی برای بدن ایجاد می‌شود.
انعطاف‌پذیری درفعالیت‌های روزانه چون باغبانی، خانه‌داری، فعالیت‌های ورزشی‌که احتیاج به نرمی وانعطاف‌پذیری دارند مؤثر است.
که البته این نقش
درفعالیت‌های ورزشی چون ژیمناستیک ، دو میدانی و . . . پر رنگ‌تر می‌شود.
ميزان انعطاف مفاصل وعضلات بدن به موارد زير وابسته است:
1- ساختار مفصلي و برخوردهاي استخواني
2- وراثت
3- تمرينات حركتي - ورزشي
4- عادات و فعاليت‌هاي شغلي
5- ميزان نرمي عضلات و بافت‌هاي همبند
6- دماي هوا و يا دماي بدن
7- آسيب‌هاي فيزيكي و جسماني
8- و مواردمشابه ديگر
گردش خون:
دستگاه گردش خون از رگ‌ها وقلب تشکیل‌شده که خون تیره و روشن در آنها جریان دارد. قلب به صورت تلمبه‌ای قوی خون روشن را از راه سرخرگ آئورت و سرخرگ ششی به بدن می‌فرستد
و از طرفی سیاهرگ‌های اجوف فوقانی و تحتانی خون
تیره را از بدن به قلب برمی‌گردانند. به استثنای سیاهرگ ششی که خون روشن و تیره را
از شش‌ها به قلب بر می‌گرداند.
سلول‌های بدن پیوسته درحال فعالیت‌اند و
برای ادامه حیات و فعالیت خود موادی را می‌سوزانند
و مواد دیگری را دفع می‌کنند دستگاه گردش خون عهده دار رساندن مواد سوختنی به
سلول ها و خارج کردن مواد زائد است. قلب از چهار حفره تشکیل شده است.
دوحفره درطرف راست و دوحفره درطرف چپ يا به عبارتي حفره‌هاي بالايي وحفره‌هاي وپاييني قراردارند.
دوحفره
بالایی را دهلیز و دو
حفره پایینی را بطن می‌گویند. بطن باعث به حرکت درآمدن خون در بدن می‌شود و اگر بطن از انقباض بیفتد خون از گردش خواهد ایستاد. شکل
قلب شبیه مخروطی است که قاعده
آن در بالا و نوک آن در پایین درانتهای بطن ها است.
در هر ضربان ابتدا دو دهلیز با هم منقبض می‌شوند
و بعد از مدت نسبتاً کوتاهی دو بطن منقبض
می‌شوند بعد از این انقباض توقف بیشتر و طولانی تری وجود دارد که به منزلة استراحت قلب است.
مدت انقباض بطن‌ها در افراد بالغ 3% ثانیه و
مدت انبساط آنها 5% ثانیه طول می‌کشد روی
هم رفته یک دوره کامل قلبی 8% ثانیه طول می‌کشد بنابراین در هر دقیقه تقریباً ۷۰ دورة
قلبی صورت می‌گیرد و این رقم را تعداد ضربان قلب گویند. یعنی یک شخص معمولی با وزني در حدود۷۰ کیلوگرم دارای ۵ تا ۶ لیتر خون است.
از آنجا که قسمت اعظم خون را گلبول‌های قرمز تشکیل می‌دهند و مامور رساندن اكسيژن به اقصانقاط بدن هستند لذا کمبود اکسیژن معمولاً موجب افزایش گلبول‌های قرمز خون می‌شود به همین دلیل است که در ارتفاعات زیاد ورزشکاران استقامتی قادر نیستند رکوردهای جهانی از خود به جا بگذارند
چون در مکان‌های مرتفع
فشار نسبی اکسیژن در هوای تنفسی کم است و شخص ورزشکار قادر نیست به راحتی اکسیژن مورد نیاز را در هنگام ورزش از هوا کسب کند لذا
این امر در کارایی او اثر نامطلوب
می‌گذارد.
عمل تنفس:
تنفس عبارت است از جذب اکسیژن و دفع انیدریدکربنیک
به وسیلة سلول زنده، خواه این سلول
حیوانی باشد، خواه نباتی.
عمل تنفس طی ۲ مرحله متمایز انجام می‌شود
تنفس خارجی:
که عبارت است از
حرکت هوا به داخل ریه‌ها، انتقال اکسیژن از ریه‌ها به خون و انتقال انیدریدکربنیک
از خون به ریه ها .
تنفس سلولی یا داخلی:
که شامل جذب اکسیژن و تولید انیدریدکربنیک توسط سلول‌ها می‌شود. در حالت عادي انقباض حجاب حاجز یا دیافراگم و پایین آمدن در محوطه شکم باعث بزرگ شدن قفسه سینه از بالا به پایین می‌شود.
همزمان با این عمل عضلات شکم بتدریج شل می‌شوند و اگر فعاليت بدني افزايش يابد و نياز بيشتري به اكسيژن باشد با انقباض عضلات بین دنده‌ای خارجي، دنده‌ها به بالا کشیده می‌شود و استخوان جناغ را به جلو می‌راند این عمل قفسه سینه را از جلو به عقب می‌برد و از طرفین بزرگ می‌کند؛
با بزرگ شدن حجم قفسه سینه فشار موجود در ریه‌ها نسبت به فشار جوکاهش می‌یابد و باعث حرکت هوا به داخل
ریه‌ها می‌شود این عمل آنقدر ادامه پیدا می‌کند تا
فشار هوا در ریه‌ها با فشار جو برابر گردد. کلیه
اعمال بالا را دم گویند.
اما عمل بازدم در نتیجه شل شدن عضلات دمی و بازگشت ریه ها به حالت قبل صورت می‌گیرد با بالا رفتن عضله دیافراگم و بازگشت حجم قفسه سینه به حالت استراحت، فشار هوا در ریه‌ها از جو بیشتر می‌شود و آن قدر هوا از ریه ها خارج می‌شود تا فشار ریه‌ها دوباره با فشار جو برابرگردد.
ازاين رو يك چون عمل دم وبازدم به صورت فيزيكي و
توسط عضلات تنفسي انجام مي‌شود، ورزشكاران بايد ابتدا عضلات تنفسي خود را براي
انجام فعاليت‌هاي بدني تقويت نمايد و سپس اين‌گونه فعاليت‌ها را انجام دهد تا از
بروز دردهاي سينه‌اي در امان باشد. (ادامه
دارد )
منبع اينترنتي
تهيه شده توسط
علي پرويزي
كارشناس ارشد تربيت‌بدني و علوم ورزشي
